کد مطلب:312307 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:2661
منشأ محبت
در یك تقسیم بندی كلی، [1] محبت به دو گونه ی اساسی تقسیم می شود: محبت خدا به مخلوقات خود؛ محبت مخلوقات به خدای خود. در قرآن می خوانیم: «... یحبهم و یحبونه؛ خدا آنان را دوست دارد و آنان خدا را دوست دارند.» [2] پس همان گونه كه این حقیقت گران قدر و سر شگفت انگیز در نهاد آدمی یافت می شود، خدای متعال نیز، متناسب با شئون الهی خود، به این صفت آراسته است. اكنون به این روایت از رسول خدا (ص) بنگرید كه چگونه منشأ دوستی به خدا را محبت و علاقه ی خداوند به دوستان خود می داند:
المرء مع من احب فمن احب عبدا فی الله فانما احب الله تعالی و لا یحب الله تعالی الا من احبه الله [3] .
آدمی با كسی است كه او را دوست می دارد. پس هر كس بنده ای را در راه خدا دوست بدارد، در حقیقت خدای متعال را دوست داشته است، و هیچ كس خداوند متعال را دوست نمی دارد مگر آن كه خدا او را از پیش دوست داشته است.
[ صفحه 168]
المرء مع من احب فمن احب عبدا فی الله فانما احب الله تعالی و لا یحب الله تعالی الا من احبه الله [3] .
آدمی با كسی است كه او را دوست می دارد. پس هر كس بنده ای را در راه خدا دوست بدارد، در حقیقت خدای متعال را دوست داشته است، و هیچ كس خداوند متعال را دوست نمی دارد مگر آن كه خدا او را از پیش دوست داشته است.
[ صفحه 168]
[1] انديشمندان، محبت را از زواياي مختلفي بررسي كرده و براي آن گونه هاي متفاوتي ذكر كرده اند. از يك نظرگاه، چون محبت داراي مبادي و علل متفاوتي است، بر اساس مبدأ آن به انواع زير تقسيم مي شود:
1- محبت انسان به وجود خود به خاطر بقا.
2- محبت به غير خود براي به دست آوردن لذت حيواني.
3- محبت به غير خود براي احسان و نفعي كه از او به انسان مي رسد.
4- محبت به چيزي به خاطر ذات آن، مانند محبت به جمال و زيبايي به خاطر خود زيبايي نه اغراضي ديگر.
5- محبتي كه ناشي از مناسبت معنوي و پنهاني بدون در نظر داشتن جمال و كمال و علل ديگر است.
6- محبت برخاسته از شدت الفت و همنشيني.
7- محبت به خاطر مناسبت هاي ظاهري.
8- محبت هر علتي به معلول خود.
9- محبت معلول هاي متعدد به خاطر اشتراك آن ها در علت واحد.
براي توضيح بيشتر مراجعه كنيد به: المحجة البيضاء، ج 8، ص 8 به بعد و جامع السعادات، ج 3، ص 134.
[2] بقره: 111.
[3] جامع الاخبار، فصل 5. در اين زمينه بنگريد به: وسائل الشيعة، ج 11، ص 445.